اين شبكه ها بر ابعاد مختلف زندگي فردي و اجتماعي افراد تاثير مي گذارند و در همان حين آسيب هايي نيز به آن ها وارد مي كند. يكي از انواع اين آسيب ها، ابراز خصومت و خشمي است كه به صورت كلامي از طريق توهين، تحقير، انتقاد، عذر و بهانه و به كار بردن واژه هاي زشت در اين شبكه ها منتقل مي شود و متاسفانه امروزه تبديل به يكي از رفتارهاي رايج در شبكه هاي مجازي شده است.
چرا در فضاي مجازي مي توانيم خشن باشيم؟
چند دليل وجود دارد كه به پرخاش در فضاي مجازي راه مي دهد:
* چهارديواري اختياري
قديم ترها، وقتي با سروصداي بحث ها و دعوا و عزا و عروسي، همسايه ها اذيت مي شدند، مي شد در پاسخ به اعتراض ديگران، با چهره اي حق به جانب فرياد زد: «چارديواري اختياري!». اما امروزه، واژه هاي جديدتري را براي فرياد كردن همان حق قديمي ابداع شده است: «اينجا حريم شخصي من است»، «در مورد من قضاوت نكنيد» و ده ها جمله شبيه اين ها. همين استدلال از نوع حضور در شبكه هاي اجتماعي باعث شده كه افراد اين حق را براي خود قائل شوند كه هر نوع اظهارنظر مثبت و منفي را نسبت به ديگران مطرح كنند و حتي در موارد شديدتر خشم خود را در اين شبكه ها ابراز نموده و از آن به عنوان حق طبيعي خود ياد كنند.
* تخليه هيجاني
ابراز خشم در شبكه هاي اجتماعي اغلب به عنوان روشي براي تخليه احساسات درنظر گرفته مي شود. افراد فكر مي كنند كه با ابزار خشم خود در شبكه هاي مجازي حتي براي لحظه اي آرام مي شوند. شبكه ها اجتماعي اين امكان را به ما مي دهد كه پيش از آنكه فرصتي براي آرام شدن به خودمان دهيم، ناراحتي خود را در اولين فرصت به اشتراك بگذاريم و آن را منتشر كنيم، اما معمولا اين مسئله موجب تشديد خشم و گسترش آن مي شود.
* نداشتن هويت مشخص
فناوري هاي جديد ارتباطي موجب مي شود تا هويت هاي جديدي شكل بگيرد. هويت افراد در اجتماعات مجازي «هويتي ديجيتال» است و سرزمين و نژاد، زبان بومي و محلي، كشور و فرهنگ ملي، هويت افراد را در اجتماعات مجازي خود را با ديگران گسترش دهند.
* روابط آزاد در دنياي مجازي
محيط هاي اينترنتي به ويژه شبكه هاي اجتماعي به گسترش روابط مي انجامد؛ روابطي با هويت جديد. شبكه هاي مجازي به افراد هويتي نامعلوم مي بخشد و چون نظارتي مانند نظارت دنياي واقعي بر آن حاكم نيست، باعث مي شود كه افراد آزادي بيشتري در روابط خود يافته و بتوانند هر نوع نظر و خواسته اي را هر چند خصمانه ابراز كنند.
بروز خشم در دنياي مجازي چه پيامدهايي دارد؟
به طور كلي آسيب هاي رواني شبكه هاي اجتماعي را مي توان در پنج دسته تقسيم بندي كرد.
* ابراز نادرست احساسات
اغلب ارتباطات در ان فضا نوشتاري است و كيفيت ارتباط در فضاي واقعي را ندارد، همين امر موجب كاهش احساسات در فرد مي شود. اين موضوع از آن جا اهميت دارد كه يك نوشته ممكن است حق مطلب را ادا كند، اما به هيچ وجه نمي تواند احساس افراد در جريان كنش متقابل را منتقل كند.
* تجربه ارتباط بدون مرز
در ارتباطات مجازي مي توان ديوارها را شكست و به حوزه خصوصي ديگران وارد شد و حرف هايي را گفت كه افراد حاضر نيستند در ارتباط چهره به چهره بگويند. همين نوع نادرست ارتباط سبب مي شود كه تعاملات اجتماعي روزمره دچار مشكل شود و روند گفت و گوي سالم بين افراد از بين برود.
* حساسيت زدايي و عادي سازي بروز نادرست خشم
با ورود شبكه هاي اجتماعي در تلفن هاي همراه و انعكاس تصاوير و فيلم هاي قتل ها و فجايع انساني و گفت و گوهاي خصومت آميز بين افراد، نوعي خشونت در ميان اعضاي جامعه حاكم مي شود و به طور ناخواسته اي منجر به يادگيري الگوهاي رفتاري نامطلوب شده و به رفتارهاي خشونت آميز دامن مي زند. درواقع اين گونه اقدامات فقط نشان دهنده ناهنجاري رفتاري، خشونت خواهي و خشونت طلبي بوده، ذهن افراد جامعه را مشوش مي كند.
* ايجاد احساس ناامني عمومي در جامعه
بروز حجم زيادي از خشم هاي ناگفته در شبكه هاي اجتماعي وجدان جمعي را آزرده مي كند و زشتي عمل را در ذهن افراد عادي سازي مي كند و براي افرادي كه بالقوه آمادگي پرخاشگري را دارند، همچون موجي موافق عمل مي كند كه ترس و وحشت را در جامعه تسري دهند و اعتماد عمومي را متزلزل كنند.
* آموزش شيوه هاي مختلف خصومت و پرخاشگري به ديگران
درست به همان صورت كه بسياري از شكل هاي ديگر كنش هاي اجتمعي را مي آموزيم، مشاهده خشونت در رسانه ها، باعث به وجود آمدن يك الگوي غلط و آزاردهنده در بين افراد شده و موجب مي گردد كه افراد جامعه به تدريج اين نوع از سبك ارتباطي را جايگزين روش هاي سالم مديريت گفت و گوهاي خود كنند.
خشونت در جامعه ايراني